Dünyanın En Eski Mesleği 'ebelik'

Ebeler tarihi dünyanın en eski tarihleri arasında yer alır. İnsanlığın varoluşundan bu yana süre gelen ebelik mesleği tarih boyunca saygı duyulan ve değer gören bir meslek olmuştur.

• 31 Temmuz 2025 yayımlanmıştır.
• Arzugrsy tarafından yazılmıştır.

Ebelik tarihi ve tarihsel gelişimi insanlığın varoluşuna dayanır. Her insanın dünyaya ilk gözünüzü açtığında tanıştığı ilk kişi ebelerdir. Tarihin en eski mesleği olan ebelik mesleği aynı zamanda önemli mesleklerden birisidir. Ebeler aynı zamanda ailenin, kadının ve toplumun sağlık danışmanlarıdır. Doğumdan önce ve sonra ailelerin yanında olarak, onları eğiterek sağlıklı nesillerin oluşmasında katkı sağlamasından dolayı önemli bir görev üstlenir. Bebeklerin dünyaya gelmelerine yardımcı olmaları, doğum yapacak gebe bir annenin acısını dindirmeleri bu anlamda onları daha da özel kılar. Bu özel insanları bir gün değil her gün saygı ile anmak gerekir. Ebelerin insan hayatındaki önemini vurgulamak için Sağlık Bakanlığı'nın Sağlıkta Özel ve Önemli Günler Takviminde, 21 Nisan - 28 Nisan tarihleri Ebeler Haftası olarak belirlenmiştir.

Ebelik ve tarihteki yeri

Her yıl 21 Nisan - 28 Nisan tarihleri arasında kutlanan Ebeler Haftası kutlamaları aynı zamanda, her insanın dünyaya geldiğinde ilk tanıştığı insan olan ebelerin yaptıkları işin önemini hatırlamamızı sağlar. Ebelik, dünyanın en en eski mesleklerinden birisidir. Dünyaya gelen canlının doğmasına yardımcı olmak, doğum ağrısı çeken bir annenin yaşadığı acıyı dindirmek, istek ve özlemle beklenen birinin katılımını sağlamak ebelerin toplum içerisinde saygın bir yer edinmelerine neden olmuştur. Dünyanın en eski tarihinde var olan ebelik tarihte önemli bir yere sahiptir.  

Ebelik Tarihi insanlığın varoluşu ile başlamaktadır

Ebeklik mesleğinin başlaması insanlığın varoluşuna dayanmaktadır. Ebelikle ilgili bilinen ilk tarihi kaynaklar, M.Ö. 5000'li yıllara rastlamaktadır. Söz konusu tarihlerde resimlere bakıldığında çömelmiş ıkınan kadınlara ve onlara yardım eden ebe resimleri görülmüştür. Kutsal kitap İncil'de de ebelikten bahsedilmiştir. Eski Mısır'da kral Pharaol’un da ebeler Shifra ve Pua'ya emirler verdiği gözlenmektedir. Ayrıca Musa Peygamber'in de ebelerin kutsallığından bahsettiği belirtilmektedir. Bunun dışında Kaho’nun da Milattan Önce 2000'li yıllarda ebelerden bahsettiği belirtilmektedir. Eski Yunan ise, hipokratın bazı doğumlara yardım ettiği bu nedenle de ona “erkek babaanne” denildiği belirtilmektedir. Ebelik mesleği yıllar boyunca anneden kıza geçen bir meslek olmuştur.     

Türklerde ebelik tarihi

Türklerin her devrinde kültüründe var olan ebelik, Türk Kültüründe çok saygı ve itibar görmüşlerdir. Usta çırak usulü ile yetiştirilmişlerdir. Orta Asya Türklerinde de doğuma önem verilirken, doğum yapacak kadınların güvendiği ebeler tarafından doğum yaptıkları belirtilmektedir. O dönemde ebelerin önemini anlatmak için, "Doğumda kadına yardım eden ebe bir tanrıça gibiydi.( Umay Ana)" şeklinde söylemlerin olduğu belirtilmektedir.   Osmanlılarda Ebeler 3 gruba ayırılıyordu

• -Saray Ebeleri
• -Kibar Ebeleri
• -Halk Ebeleri

  Osmanlıda Ebeler İle İlgili Detaylar   Her  dönemde ayrı bir yere sahip olan ebelerin Osmanlıdaki tanımları ile ilgili şu detaylar belirtilmektedir.

• Her ebenin bir doğum iskemlesi (örekesi) vardı.
• Ebe, doğum yapacak gebenin yanına gider “ben geldim, merak etme o da gelir Allah kolaylık versin “ dediği ifade edilir
• Osmanlıda genelde doğumu doktor yerine ebeler yaptırırdı. Doğumla ilgili bilgisi olan doktorların, ebelere "kabileye buyurasın ki" diyerek doğumda karşılaşacakları zor durumda neler yapacakları anlatılırdı.

Fatih Sultan Mehmet Ebesi İçin Türbe Yaptırdı

Osmanlıda ebelere verilen değere en iyi örnek XV. Yüzyılda Fatih Sultan Mehmet'in doğumunu yaptıran Ebe Gülbahar Hatun'u hanedan mezarlığına defnettirmesi gösterilmektedir. Osmanlı soyundan olmayan hiç kimsenin defnedilmediği hatta damatların bile gömülmediği mezarlığa, Ebe Gülbahar Hatunun defnedilmesi ona duyduğu saygıyı göstergesi olarak ifade edilmektedir. Bir rivayete göre, ebe hatundan bir oğlu olduğunun müjdesini alan Sultan 2. Murad Han'ın buna çok sevinmesi ve ebe kadın Gülbahar Hatun’a “Benim için çok güzel bir haber müjdeledin. Bende senin için güzel bir şey bahşedeyim. Dile benden ne dilersen” dediği öğrenilmiştir. Sultanın bu sözü üzerine ise, Gülbahar Hatun “Sizden ne bir mal isterim ne de bir mülk. Biliyorum ki çok cömertsiniz ve ne istersem verirsiniz ama sizden benim böyle bir isteğim olmayacak. Sizden tek dileğim zat-ı şahaneleriniz Hakk’ın rahmetine kavuştuğunda sizi nereye defnederlerse aynı akıbetle karşılaştığımda beni de sizin yakınınıza defnetsinler ki ben de kıyamete kadar dualarınıza ortak olayım” yanıtını verdiği belirtilmektedir.  

Cumhuriyet Döneminde Ebelik

Ebelik, Cumhuriyet Döneminde Ebelik Eğitimi Okul 1924 yılında Tıp Fakültesine bağlanmış ve eğitim süresi 3 yıl olarak belirlenmiştir. Bu okullarda ortaokulu bitirme şartı aranırken, 1924 yılında İstanbul Şişli Çocuk Hastanesi içinde 50 kişilik bir “Ebe Öğrenci Yurdu” açılmıştır.