Çocuğunuz Geceleri Altını Mı Islatıyor?

İçindekiler

Çocuklarda Alt Islatma – İdrar Kaçırma (Enürezis) Nedir?
Çocuklarda Alt Islatma Nedenleri
Enürezis Tanısı Nasıl Konur?
Çocuklarda Alt Islatma Tedavisi Nasıl Yapılır?
Alt Islatma Tedavi Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Çocuklarda Alt Islatma – İdrar Kaçırma (Enürezis) Nedir?

Enürezis kelimesinin Türkçe anlamı alt ıslatmadır. Sadece gece alt ıslatma enürezis nokturna, hem gece hem gündüz alt ıslatma ise enürezis diurna olarak adlandırılır. Bu iki problem de ülkemizde çok sık görülür. Doğuştan ya da sonradan kazanılmış santral sinir sistemi defekti olmayan 5 yaş üzeri çocuklardaki alt ıslatma, enürezis nokturna olarak kabul edilir ve kendi içinde basit ve komplike olmak üzere iki kategoride değerlendirilir. Basit tipinde sadece gece alt ıslatması mevcutken komplike tipte ani sıkışma, kronik kabızlık ve sık sık tuvalete gitme isteği görülür.

Primer enürezis ise doğumdan sonra idrar kontrolünün hiç sağlanamaması iken sekonder enürezis belli bir süre sonra ortaya çıkan idrar kontrolünün sağlanamaması durumudur.

Normal şartlarda hem tuvalet eğitiminin etkisi hem de mesanenin gelişmesiyle birlikte 2 – 4 yaş arasındaki çocukların yavaş yavaş idrarlarını tutabilmesi beklenir.

İstatiksel verilere baktığımızda; üç yaşındaki çocukların %40’ının altını ıslattığı bilinmektedir. Bu oran 5 yaşında %20’ye, 6 yaşında ise %10’a düşer. 7 – 11 yaş arası erkek çocuklarda alt ıslatma %16 civarında görülürken, bu oran kızlarda %11 dolaylarındadır. Buradan da anlaşılabileceği gibi, erkek çocuklarda idrar kaçırma durumu, kız çocuklara kıyasla daha fazla görülmektedir.

İdrar kaçırmanın nedeni duygusal veya fizyolojik olabilir. Bu yaşlarda çocukların sıvı alımının biraz kısıtlanması, tuvalet eğitimine sabırlı bir şekilde devam edilmesi, gazlı içeceklerden uzak durulması, stressiz ve sakin bir yaşam ortamı sunulması gerekir. Eğer bu basit yöntemler ile problem geçmezse, altta yatan nedeni öğrenebilmek için mutlaka uzman desteği alınmalıdır. Çünkü idrar yolu enfeksiyonu veya mesane ile ilgili problemler de idrar tutamama sorununa neden olabilmektedir.

Çocuklarda Alt Islatma Nedenleri

Basit alt ıslatmanın altında bir veya birkaç neden olabilir. Örneğin; genetik faktörler, hormonal etkenler, uyanma bozuklukları veya idrar kesesi ile ilgili problemler alt ıslatmaya neden olabilir. Ancak vakaların %97’sinde organik bir probleme rastlanmamaktadır. Karşılaşılan sorunların %3’ünde ise çoğu zaman bozulmuş işeme fonksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu ya da üretrada tıkanıklık gibi durumlar söz konusudur.

Her iki ebeveyni de erünetik olan çocuklarda görülme olasılığı %77 iken, sadece annesi veya babası erünetik olan çocuklarda görülme oranı yaklaşık %45 dolaylarındadır. Tek yumurta ikizlerinde ise görülme olasılığı daha fazladır.

Başlıca nedenlerine göz atacak olursak;

Anne veya babada idrar kaçırma sorunu olması,
Çocuğun mesane kaslarının henüz olgunluğa erişmemiş olması,
Fazla sıvı tüketimi,
İdrar yolu veya böbrek problemleri,
Aile sorunu, ev/okul değiştirme veya kardeş kıskançlığı gibi kaygı ve strese neden olabilecek durumlar,
İdrar yolu enfeksiyonu,
Mesanenin küçük olması,
Aşırı aktif mesane sendromu,
Duygusal problemler (Anne ve babanın aşırı ilgili veya fazla ilgisiz olması vb.)
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
Kabızlığın mesane üstüne baskı yapması,
Diyabet.

İdrar kaçırmanın yarattığı stres ve kaygı, anksiyete ve kendine güvenmeme gibi psikolojik problemlere yol açabilmektedir. Bu nedenle zamanında uzmana başvurmanız, çocuğunuzun ruh sağlığını olumlu etkileyecektir.

*Yenidoğanlarda karşılaşılabilen cinsel organ anomalileri!

Enürezis Tanısı Nasıl Konur?

İdrar kaçırma çocukların büyük bir kısmında görülür. Yukarıda da değindiğimiz gibi bunun nedeni fizyolojik sorunlar olabileceği gibi duygusal nedenlerle de idrar kaçırma durumu oluşabilir. Doktorunuz tanı için şu soruların cevabını arayabilir;

İşeme alışkanlığı,
Kabızlık problemleri,
Sıvı alma alışkanlığı,
Ailedeki idrar kaçırma öyküsü,
İdrar yaparken yanma/ağrı hissi,
Uyku özellikleri,
Psikolojik durum.

Ayrıca fiziki muayene, idrar ve kan testi yapılabilir. Bu testler ile diyabet ve idrar yolu enfeksiyonu saptanabilir. Gündüz altını ıslatan çocuklar için ise sistoretrognam, üroflovmetri, ultrasonografi, mesane duvar kalınlığının ölçülmesi ya da işeme sonrası kalan idrar miktarının ölçülmesi gibi tekniklere başvurulabilir. Eğer nörolojik bir problemden şüphelenilirse MR ve röntgen çekimleri yapılabilmektedir.

Çocuklarda Alt Islatma Tedavisi Nasıl Yapılır?

İdrar kaçırmanın ilk tedavisi genellikle alışkanlıkları değiştirmektir. Bunu yaparken ebeveynlerin suçlama/azarlama gibi davranışlardan kaçınması, aşırı titiz davranmaması ve çocuğa baskı kurmaması gerekir. Bunun yanı sıra;

Özellikle gece alınan sıvı miktarının azaltılması,
Yatağa girmeden tuvalete gitme,
Çocuğun tuvalete ulaşımının kolaylaştırılması,
Okula giden çocukların her iki teneffüste bir tuvalete gitmesi,
Kızarmış yiyeceklerden, boyalı şekerlemelerden ve gazlı içeceklerden uzak durulması,
Her gün düzenli olarak büyük abdestin yaptırılması,
Çocuğun tuvaletinin mutlaka oturaklı olması ve ayaklarının altına, boyuna uygun bir basamak yerleştirilmesi,
Kuru kalma sorumluluğu alması için çocuğun teşvik edilmesi.

Günlük rutindeki bu değişiklikler işe yaramazsa, alarm tedavisine veya ilaçla tedaviye başlanabilir. Alarm tedavisinde, çocuğunuz yatağını ıslattığında çalan alarmlar kullanılmaktadır. Bu tedaviye başlamak için çocuğun 8 yaşını bitirmiş olması gerekir ve tedavinin ortalama 2-3 ay devam etmesi önerilir. Alarm tedavisi ile çocukların %70-85’inde iyileşme sağlanmaktadır. Problemin yineleme olasılığı ise %10 civarıdır.

İlaç tedavisinde ise amaç idrar torbasının büyütülmesi ve istem dışı kasılmasının önlenmesidir. İlaç tedavisi 1 yıldan fazla sürebilir. Ancak unutulmamalıdır ki ilaç tedavisinin ağız kuruluğu, görme problemleri, yüz kızarması, sinirlilik, vücut ısısında artış ve okul başarısızlığı gibi yan etkileri bulunmaktadır.

Eğer idrar kaçırma, enfeksiyon veya kabızlığa bağlı ise tedavi bu hastalıkları geçirmeye yönelik planlanır.

Eğer hiçbir fizyolojik sorun saptanmazsa ve doktorunuzun önerdiği günlük yaşamdaki değişiklikler işe yaramazsa, bir çocuk psikiyatristinden destek alabilirsiniz.

Alt Islatma Tedavi Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Çocuğunuz, alt ıslatma nedeniyle utanma ya da suçluluk duyabilir. Çocuğunuzun bilinçli olarak altını ıslatmadığını ve sizin desteğiniz olmadan bu problemi aşamayacağını unutmayın. Arkadaş veya aile ortamında, bu konu nedeniyle kendini kötü hissetmediğine emin olun, rahat olması için gerekli ortamı hazırlayın. Çocuğunuzu suçlamayın ve onu azarlamayın. Emin olun, bu durumu daha da kötüleştirecektir.

*5 Maddede Bebeklerde İnmemiş Testis (Kriptorşidizm)