Yenidoğan Sarılığı Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Yenidoğan sarılığı, zamanında dünyaya gelen bebeklerin neredeyse %60'ında görülür.

Yenidoğan sarılığı, zamanında doğan bebeklerin neredeyse %60’ında görülen bir durumdur. Bebeğin gözlerinin ve cildinin sarımsı bir renk almasıyla belirti veren hastalık, genellikle doğumdan birkaç gün sonra ortaya çıkar. Çoğu vaka birkaç hafta içinde kendiliğinden geçse de bazı bebekler fototerapi gibi tedavilere ihtiyaç duyabilir. Sizler için hazırladığımız bu yazıda yenidoğan sarılığı nedenleri, belirtileri ve tedavisi ile ilgili tüm bilmeniz gerekenleri derledik. Keyifli okumalar!

Yenidoğan Sarılığı Nedir?

Yenidoğan sarılığı, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması esnasında salgılanan bilirubin adlı maddenin kanda çok fazla birikmesiyle ortaya çıkar. Zamanında doğan bebeklerin yaklaşık %60’ında, erken doğan bebeklerin ise %80’inde görülen bu durum, bebeğin cildinin ve gözlerinin sarımsı bir renge bürünmesiyle belirti verir. Yenidoğan sarılığı çoğu zaman kendiliğinden geçer ancak bazı bebekler fototerapi veya IVIG gibi tedavilere ihtiyaç duyabilir. Peki, yenidoğan sarılığının nedenleri neler?

Yenidoğan Sarılığı Neden Olur?

Kırmızı kan hücreleri parçalandığında bilirubin adı verilen bir atık bir pigment oluşur. Bilirubini kan dolaşımından filtrelemek ise karaciğerin görevidir. Bebek anne rahmindeyken bu görevi annenin karaciğeri üstlenir. Doğumdan sonra ise bebeğin kendi karaciğeri görevi devralır. Bazen yenidoğanların karaciğeri bilirubini yeterince hızlı parçalayamaz. Bu durumda kanda bilirubin birikmeye başlar ve bebeğin gözleri ile cildi sarımsı bir renge bürünür. Zamanında doğan bebeklerin yaklaşık %60’ında görülen yenidoğan sarılığı, aşağıdaki durumlarda daha sık görülebilir:

37. haftadan önce doğmak
Doğu Asya veya Akdeniz kökenli olmak
0 tipi veya RH negatif kanı olan anneden doğmak
Ailenin önceki çocuklarında sarılık hikâyesinin olması veya
Bebekte beslenmeyi zorlaştıracak sorunların olması

Yenidoğanlarda en sık görülen sarılık türü fizyolojik sarılıktır. Bebeklerin ilk birkaç günde doğal olarak kırmızı kan hücresi döngüsüne sahip olması ve karaciğerlerinin buna ayak uyduramaması nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle bebek doğduktan 2 – 3 gün sonra ortaya çıkar ve birkaç hafta içinde kendi kendine kaybolur. Anne sütü sarılığı adı verilen sarılık türü ise doğumdan 1 hafta sonra ortaya çıkar. Doktorlar bunun nedenini tam olarak bilmiyor ancak anne sütündeki bir maddenin karaciğerin bilirubini iyi işlemesini engelleyebileceğini düşünüyor. Daha ciddi sarılık türleri ise aşağıdaki durum veya hastalıklarından kaynaklanabiliyor:

Kan enfeksiyonu
Bakteriyel veya viral enfeksiyonlar
Karaciğer sorunları
Bazı enzimlerin eksikliği
Bebeğin vücudunun herhangi bir yerinde kanama

Yenidoğan Sarılığı Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Yenidoğan Sarılığı Belirtileri Nelerdir?

Yenidoğan sarılığının en önemli belirtisi bebeğin gözlerinde ve cildindeki sarı renktir. Genellikte yüzde başlayan bu sarımsı renk, kandaki bilirubin seviyesi yükseldikçe göğse, bacaklara ve kollara yayılır. Yenidoğan sarılığının diğer belirtileri ise şu şekildedir:

Beslenme güçlüğü,
Islak bez sayısının az olması veya hiç olmaması
Bebeğin uyanmakta güçlük çekmesi
Uzun süreli ağlaması
Gözlerini tuhaf bir şekilde hareket ettirmesi

Nasıl Teşhis Edilir?

Yenidoğan sarılığı genellikle fiziki muayene ile kolayca teşhis edilir. Ancak kandaki bilirubin seviyesini tespit etmek için kan testi istenebilir. Ayrıca bebeğin cildine özel bir ışık tutarak da sarılık olup olmadığı anlaşılabilir. Bununla birlikte doktorunuz, sarılığa neden olabilecek herhangi bir durum veya hastalıktan şüpheleniyorsa aşağıdaki testleri isteyebilir:

Enfeksiyonu kontrol etmek için idrar örneği
Yeni oluşan kırmızı kan hücrelerinin sayısının normal olup olmadığını anlamak için retikülosit sayımı
Annenin kanıyla bebeğin kanının çelişip çelişmediği görmek için kan grubu testi
Bağışıklık sisteminin kırmızı kan hücrelerini yok edip etmediğini görmek için coombs testi
Tam kan sayımı
Karaciğer fonksiyon testi

Yenidoğan Sarılığı Nasıl Geçer?

Yenidoğan sarılığı çoğu durumda 1 – 2 hafta içinde kendiliğinden geçer. Bu noktada beklenmesi mi yoksa aşağıdaki tedavilere mi başlanması gerektiğine doktorunuz test sonuçlarını yorumlayarak karar verecektir. Yenidoğan sarılığı tedavisi için başvurulabilecek yöntemler ise şu şekildedir:

1. Sık Beslenme

Bebeğin sık sık emzirilmesi veya formül mamayla beslenmesi daha sık kaka yapmasına neden olur. Bu da bilirubinin vücuttan atılmasına yardımcı olmaktadır.

2. Fototerapi

Doktorunuz, bilirubinin idrarla vücuttan atılmasına yardımcı olan ışık tedavisi (fototerapi) önerebilir. Bu tedavi esnasında ışığın daha etkili olabilmesi için bebeğe yalnızca bez giydirilir. Ayrıca gözlerini ışıktan korumak için bant takılır.

3. İntravenöz İmmünoglobulin

Yenidoğan sarılığı anne ile bebeğin farklı kan grubuna sahip olması nedeniyle oluştuysa, doktor kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasını durdurmaya yarayan intravenöz immünoglobulin (IVIG) tedavisi uygulayabilir.

Yenidoğan Sarılığı Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Yenidoğan Sarılığı Önlenebilir mi?

Yenidoğan sarılığını önlemenin tipik bir yöntemi bulunmuyor. Ancak bebeğin sık sık beslenmesinin ve güneş ışığı almasının, bilirubinin parçalanmasına ve vücuttan daha kolay atılmasına yardımcı olabileceği düşünülüyor.

Komplikasyonları Neler?

Bebeğinizde yenidoğan sarılığı belirtilerini fark ederseniz rutin muayeneyi beklemeden doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. Zira şiddetli yenidoğan sarılığı tedavi edilmediğinde, nadiren bilirubin beyne zarar vererek kalıcı hasara neden olabilir. Buna kernikterus denir ve aşağıdakilere yol açabilir: