Okullarda Akran Zorbalığı İle Nasıl Başa Çıkılır?

Akran zorbalığı; fiziksel, sözel, duygusal ve siber yollarla ortaya çıkabilen ciddi bir sorundur.

• 3 Aralık 2025 yayımlanmıştır.
• Merve Melis tarafından yazılmıştır.

Zorbalık, günümüzde okullarda en sık karşılaşılan sosyal sorunlardan biridir ve çocukların fiziksel, duygusal ve psikolojik durumlarını derinden etkileyebilir. Okullarda zorbalık fiziksel itme veya vurma gibi açık zorbalık davranışlarından, isim takma ve tehdit etmeye kadar uzanan sözel zorbalığa; dışlama, söylenti yayma gibi duygusal zorbalığa ve dijital ortamda gerçekleşen siber zorbalığa kadar pek çok farklı şekilde ortaya çıkabilir. Teknolojinin günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelmesiyle, zorbalık artık yalnızca okul saatleriyle sınırlı kalmamakta, telefon mesajları, sosyal medya paylaşımları ve çevrimiçi yazışmalar aracılığıyla günün her saatine yayılabilmektedir. Bu nedenle, ebeveynlerin akran zorbalığını erken fark etmesi ve çocuklarına güçlü bir başa çıkma mekanizması geliştirmeleri kritik öneme sahiptir.

Çocuğunuzun Zorbalığa Uğradığını Gösteren İşaretler

Zorbalıkla başa çıkmanın ilk adımı, çocuğunuzun kötü muamele gördüğünü fark etmektir. Bunu yaşayan çocukların doğrudan anne babalarına anlatmaması oldukça yaygındır; bu yüzden ebeveynlerin çocuklarındaki davranış değişimlerini dikkatle gözlemlemesi gerekir.

Zorbalığın en belirgin iki göstergesi:

• Fiziksel şikayetler: Karın ağrısı, baş ağrısı, endişe, okula gitmek istememe
• Okula karşı isteksizlik: “Bugün gitmek istemiyorum” benzeri kaçınma davranışları

Bu belirtiler her zaman zorbalığa işaret etmeyebilir; ancak mutlaka altta yatan nedeni anlamak için çocukla detaylı bir iletişim kurmak gerekir. Uzmanlara göre, çocuklarla akran ilişkileri üzerine konuşmak zorbalığın erken fark edilmesine yardımcı olabilir. Örneğin ebeveynler “Kimlerle iyi anlaşıyorsun?”, “Son günlerde seni rahatsız eden bir şey oldu mu?” veya “Okulda seni mutsuz eden biri var mı?” gibi açık uçlu sorularla iletişimi güçlendirmelidir. Çocuk konuşurken ebeveynin sakin, duygularını kontrol eden ve yargılamayan bir tutum sergilemesi gerekir. Çünkü çocuklar, ebeveynlerinin aşırı tepki vermesinden çekinebilir ve bu nedenle sorunlarını gizleyebilirler.

Okulda Zorbalıkla Başa Çıkma Yöntemleri

Zorbalığın asla çocuğun suçu olmadığını bilmek çok önemlidir. Ancak zorbalığın nasıl yönetileceğine dair bir plan oluşturmak, çocuğun kendini daha güvende hissetmesini sağlar. İşte, okullardaki akran zorbalığı ile başa çıkabilmek için bazı yöntemler:

1. Yanıt Cümleleri Geliştirin

Çocuğunuzun zorbalığa karşı kullanabileceği kısa, net ve sakin ifadeler oluşturun: “Lütfen beni rahat bırak.”, “Bu davranış hoş değil.” veya “Geri çekil.” gibi… Bu cümleler kararlı fakat çatışmacı olmayan bir tonla söylenmelidir. Amaç zorba davranışta bulunan çocuğu kızdırmak değil, davranışı durdurmaktır.

2. Rol Oyunları Yapın

Rol yapma, çocukların zorlayıcı durumlara karşı kendilerini hazır hissetmelerini sağlar. Örneğin evde siz bir zorbayı canlandırabilir, çocuğunuzun bunun karşısında farklı tepkiler denemesini isteyebilirsiniz. Bu sayede çocuk, güçlü bir ses tonu ve dik bir duruşla konuşmayı öğreneceği gibi  özgüveni ciddi ölçüde artacaktır.

3. Güçlü Beden Dili Kazandırın

Çocuklar çoğu zaman sözlerden önce beden diliyle kendilerini ifade eder. Örneğin göz teması kurma, dik durma veya yüz ifadesini “kararlı” gösterme gibi… Bu davranışları çocuğunuza öğretmeniz, kendini daha güvende ve güçlü hissetmesine yardımcı olacaktır.

4. Açık İletişimi Sürdürün

Her gün okuldan sonra birkaç dakikalık konuşma rutini oluşturmak zorbalığın erken fark edilmesini sağlayabilir. Bu nedenle çocuğunuzun rahatça okulda yaşadıklarını size anlatabileceği bir ortam yaratın; eleştirmeyin, aşırı tepki vermeyin ve sizi destekleyici bir yetişkin olarak görmesini sağlayın.

5. Çocuğunuzun Özgüvenini Güçlendirin

Zorbalığın etkilerini en aza indirmenin en önemli yollarından biri özsaygıyı artırmaktır. Bunun için çocuğunuzun hobilerini destekleyin, arkadaşlık kurabileceği sosyal ortamlar sağlayın, başarılarını övün ve güçlü yönlerini sık sık hatırlatın. Özgüveni güçlü olan bir çocuk, zorbalığın etkisini çok daha hafif yaşayacaktır.

6. İlerlemeyi Takdir Edin

Çocuğunuz zorlayıcı bir durumda doğru bir tepki verdiğinde, bunu mutlaka fark edin ve övün. Bu, davranışın pekişmesini sağlar ve çocuk ihtiyaç duyduğu desteği hissetmiş olur.

Zorbalığı Durdurmak İçin Ebeveynlerin Atabileceği Adımlar

Bazı durumlarda ebeveyn müdahalesi şarttır. Uzmanların önerdiği adımlar ise şunlardır:

1. Sürekli ve Şiddetli Zorbalığı Okula Bildirin

Öğretmen, rehberlik servisi veya okul yönetimi ile görüşün. Zorbalık olaylarını tarihleriyle, çocuğun ifadeleriyle ve gerekirse ekran görüntüleriyle belgeleyin.

2. Gerekirse Dış Destek Alın

Aile terapistleri, uzman danışmanlar veya polis, şiddetli zorbalık vakalarında devreye girebilir.

3. Çocuğunuzun Arkadaşını Savunmaya Teşvik Edin

Savunmacı olmak; başkalarını koruyan, adil ve sağduyulu bir duruş sergilemektir. Zorbalığı durduran en etkili davranışlardan biri, başka bir çocuğun zorbalığa karşı ses çıkarmasıdır.

4. Okulla Ortak Hareket Edin

Okulla sürekli iletişimde kalmak, sorunun kontrol altında tutulmasına yardımcı olur. Her detayın okul tarafından bilindiğini varsaymayın; siz aktarmadığınız sürece bazı konulardan okulun haberi olmayabilir.

5. Gerekirse Zorbanın Ailesi ile Görüşün

Bu adım, yalnızca tekrarlayan zorbalık durumlarında ve ailelerin iş birliğine açık olduğunu düşündüğünüzde uygulanmalıdır. Duygusal değil, çözüm odaklı bir dille iletişim kurmak gerekir.

Ebeveynlerin Kaçınması Gereken Hatalar

• “Bu yaşta normal, geçer” diyerek sorunu küçümsemek
• Çocuğu suçlamak
• Aşırı tepki vererek çocuğu korkutmak
• Çocuğu kendi başına bırakmak

Zorbalık hiçbir zaman çocuğun kendi kendine aşabileceği bir konu değildir; yetişkin desteği şarttır.

Sonuç olarak okulda akran zorbalığı ile başa çıkmak hem ailelerin hem de okulun ortak sorumluluğudur. Çocuğunuzu dinlemek, duygularını anlamak, ona güçlü ve uygulanabilir stratejiler öğretmek, gerektiğinde müdahalede bulunmak zorbalığın etkisini önemli ölçüde azaltır. En önemlisi de çocuk kendini güvende, değerli ve destekleniyor hissettiğinde zorbalığın etkileri çok daha hafif olur.

Bu içeriğimiz de ilginizi çekebilir:

Kaynak: 1