Bebeklerde Ve Çocuklarda Diş Çürüğü: Neden Olur, Nasıl Önlenir?

Diş çürüğüne neden olan bakterilerin nasıl bulaştığını, çocuklarda çürüğü önlemek için neler yapabileceğinizi ve doğru diş bakımı adımlarını bu rehberde bulabilirsiniz.

• 13 Kasım 2025 yayımlanmıştır.
• Merve Melis tarafından yazılmıştır.

Birçok ebeveyn, çocuklarının diş çürüklerini yeterince fırçalamadıkları ya da diş ipi kullanmadıkları için oluştuğunu düşünür. Bu kısmen doğru olsa da diş çürüklerinin ardında aynı zamanda mikropların neden olduğu bulaşıcı bir süreç yatar. Bu bakteriler genellikle aile içinde kolayca yayılır ve önlem alınmazsa bir ömür boyu sürebilir. Neyse ki, doğru önlemlerle diş çürüklerinin ilerlemesini engellemek ve hatta tamamen önlemek mümkün. Gelin şimdi, bebeklerde ve çocuklarda diş çürüklerini nasıl önleyebileceğinize bakalım.

Diş Çürüğü Nedir ve Nasıl Oluşur?

Diş çürüğü, özellikle “mutans streptokok” adı verilen bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu bakteriler şekerle beslenir, asit üretir ve bu asit diş minesindeki mineralleri tüketerek diş yüzeyini aşındırır. Zamanla bu bölgede mineralsizleşme başlar, mine çöker ve bir çürük oluşur. Ayrıca bakteriler, diş yüzeyinde sarımsı bir tabaka olan plak oluşturur. Plak birikimi de diş minesini daha hızlı aşındırır.

İlginç olan şu ki, bebekler ağızlarında bu bakteriler olmadan doğarlar. Ancak genellikle ebeveynlerden geçen tükürük yoluyla 2 yaşından önce bu mikroplarla tanışırlar. Aynı kaşığı kullanmak, aynı diş fırçasını paylaşmak veya bebeği dudaktan öpmek bakterilerin geçişini kolaylaştırır. Eğer ebeveynin dişlerinde sık sık çürük oluşuyorsa, bu bakterileri çocuğa bulaştırma riski de doğal olarak artar.

Çocuğunuzu Ne Zaman Diş Hekimine Götürmelisiniz?

Pek çok diş hekimine göre, çocuğunuzun ilk dişi çıktıktan sonraki 6 ay içinde veya en geç ilk doğum gününde diş hekimine gitmesi gerekir. Ancak pek çok ebeveyn, bebeklerin bu kadar erken yaşta diş hekimi kontrolüne gitmesi gerektiğini bilmez. Oysa 2–5 yaş arası çocukların yaklaşık %28’inde süt dişlerinde çürük bulunduğu tespit edilmiştir. Bir süt dişinin erken kaybı ise ilerleyen dönemde diş dizilimini bozabilir ve ortodontik tedavi ihtiyacı doğurabilir.

Diş Çürüklerini Önlemenin Etkili Yolları

Bebeklerde ve çocuklarda diş çürüğünü önlemek için aşağıdakilere dikkat edebilirsiniz:

1. Şeker Tüketimini Azaltın

Bakteriler şekerle beslendiği için şeker tüketimi çürüğün ana nedenidir. Ancak sadece miktar değil, şekerin tüketilme sıklığı da çok önemlidir. Gün boyunca sık sık meyve suyu yudumlamak, sabah bir bardak meyve suyu içmekten daha zararlıdır. Çünkü dişlerin şekere uzun süre maruz kalması, tükürüğün temizleyici etkisini azaltır. Ayrıca kraker, tahıl gevreği veya kuru üzüm gibi nişastalı ve yapışkan gıdalar da diş çürümesini tetikleyebilir.

2. Şekerli İçeceklerden Kaçının

Seyreltilmiş bile olsa meyve suyu, anne sütü veya mama dişlerin üzerine şeker tabakası bırakabilir. Özellikle biberonla uyuyan bebeklerde “biberon çürüğü” sık görülür. Bu nedenle Amerikan Pediatri Akademisi, çocuğun 12–18 ay arasında biberondan kesilmesini öneriyor.
Sadece su içeren alıştırma bardakları kullanılabilir, fakat gün boyu sürekli emzikli bardakla dolaşmak da tavsiye edilmez.

3. Florür Kullanın

Florür, diş minesini güçlendirir ve asit üretimini azaltır. Eğer yaşadığınız yerdeki içme suyu florür içermiyorsa, doktorunuzdan florür takviyesi hakkında bilgi alın.
Ancak aşırı florür kullanımı dişlerde beyaz lekeler (florozis) oluşturabilir. Bu nedenle 2–3 yaş altı çocuklar, tükürmeyi öğrenene kadar florürlü macun kullanmamalıdır.

4. Erken Koruyucu Tedavi

Bazı diş hekimleri, küçük çocuklara florürlü vernik uygulayarak diş çürüklerini büyük oranda önleyebiliyor. Yapılan araştırmalar, bu işlemin yılda iki kez uygulanması durumunda, çürük riskini dört kat azaltabileceğini gösteriyor. Ayrıca çürümeyi önleyen koruyucu dolgular da diş hekiminizle konuşabileceğiniz seçenekler arasındadır.

5. Ebeveyn Olarak Örnek Olun

Eğer sizde diş çürüğü varsa, çocuğunuzla aynı mutfak eşyalarını kullanmayın ve diş fırçanızı paylaşmayın. Diş hekiminiz, ağız içi bakterileri azaltmak için antibakteriyel gargara önerebilir.
Araştırmalar ayrıca, ksilitol içeren şekersiz sakızların günde dört kez çiğnenmesinin, annelerdeki zararlı bakteri oranını düşürdüğünü göstermiştir. Hamilelikte sağlıklı beslenme de bebeğinizin diş minesini güçlendirir. Kendi dişlerinize iyi bakmanız hem örnek teşkil eder hem de bulaşma riskini azaltır.

Her Yaşta Diş Sağlığı İçin İpuçları

Bebekler İçin:

• Diş çıkmadan önce bile diş etlerini beslenme sonrası nemli bir bezle silin.
• İlk dişle birlikte fırçalamaya başlayın. Florürsüz bebek macunu kullanın.

Yürümeye Başlayan Çocuklar İçin:

• Sabah ve akşam dişleri fırçalayın.
• 2–3 yaşından itibaren az miktarda florürlü diş macununa geçin.
• İki diş temas edince diş ipi kullanmaya başlayın.

Okul Öncesi Dönem:

• Fırçalarken çocuğunuza eşlik edin, onu teşvik edin.
• Elektrikli fırça tercih edebilir, eğlenceli hale getirebilirsiniz.

Okul Çağındaki Çocuklar:

• 7 yaş civarında çocuklar kendi başlarına diş fırçalayabilir.
• Fırçalama süresi 2 dakika olmalı.

Sonuç olarak diş çürüğü, çocukluk çağında en sık görülen ama en kolay önlenebilen hastalıklardan biridir. Ebeveynler hem kendi diş sağlığına özen göstererek hem de çocuklarına doğru bakım alışkanlıklarını kazandırarak bu sorunun önüne geçebilir.

Bu içeriğimiz de ilginizi çekebilir:

Biberon Çürüğü İçin Alabileceğiniz 8 Önlem!

Kaynak: 1