Psikolog Gizem Buluğ Yazdı: Çocuklarda Duygu Düzenleme (Regülasyon) Becerileri

Fransızca kökenli olan regülasyon kelimesi, düzenleme- denetleme  gibi anlamlara gelir. Tıp dünyasında da benzer anlamlarla karşımıza çıkmaktadır.

Psikolog Gizem Buluğ Yazdı: Çocuklarda Duygu Düzenleme (Regülasyon) Becerileri

Bu yazının konusu olan duygu regülasyonu ise kendi kendimize “dur, sakin ol, halledebilirsin” diyebilmemizi sağlayan içsel konuşmalarımız ve becerilerimizdir. Bu beceriler çocukluk döneminde kazanılır ve anne ya da temel bakım verenin desteği olmadan geliştirilemez. Çocuk, içinde bulunduğu durumu nasıl çözeceğini bilemediğinde, “sorunlu davranışlar” dediğimiz davranışlarla kendini ifade etmeye çalışacaktır. Aslında bu davranışlar problem değil, çözemediği probleme gösterdiği tepkilerdir. Yaşadığı krizlerin, ağlama nöbetlerinin, uyku sorunlarının altında, duygularını tanımaması ve nasıl düzenleyeceğini bilmemesi yatıyor olabilir. Aslında, söylediği şey “zorluk yaşıyorum ve ne olup bittiğini bilmiyorum, nasıl çözeceğimi bilmiyorum, bana yardım eder misin?” dir. Bu noktada, öncelikle şefkat ve sevgi ile sakinleştirmek sonra da duygularını tanımasına yardımcı olmak, oldukça değerlidir.

Yaşamın ilk yılları “Co-regulasyon” yıllarıdır. Yani, bebeklerin kendi kendilerine sakinleşme becerilerinin henüz gelişmediği yıllardır. Beyin üzerine yapılan çalışmalar, anne karnından itibaren beynimizin duygulardan sorumlu olan kısmının, sağ yarımküresinin, hızlıca geliştiğini göstermektedir. Bu sebeple, Co- regülasyon dönemi olan erken dönemdeki deneyimler, bebeklerin sağlıklı gelişim gösterebilmeleri için ve ileriki yaşlarında regülasyon becerileri geliştirebilmeleri için, kritik öneme sahiptir.

Bu bilgi ile birlikte unutmamamız gereken konu, her bebeğin biricik olduğu ve kendine özgü özellikler ile dünyaya geldiğidir. Bebeğimizi tanımamız, ona has olan ihtiyaçlarını duyabilmemiz çok değerlidir.

Bir yazımda bebeğin duygusal ihtiyaçlarının karşılanmasının, en az fiziksel ihtiyaçlarının karşılanması kadar önemli olduğundan bahsetmiştim. Çocuklarda   regülasyon becerilerinin gelişimi söz konusu olduğunda da aynı mesele karşımıza çıkıyor. Yazıyı okumak isteyenler buradan ulaşabilirler. Annenin, özellikle 0-3 yaş dönemindeki bebeğe karşı davranışları, tepkileri, şefkati ve fiziksel olduğu kadar duygusal ihtiyaçlarını karşılaması, bu bağın sağlıklı bir şekilde kurulabilmesi için çok değerlidir.

Anne için de oldukça zorlayıcı olabilen bu yeni dönemde, annenin iyilik halinde olması, güçlü olması, yeniliklere adapte olabilmesi, bebeğine ihtiyacı olan ilgi ve şefkati verebilmesi, sakinliği hissettirebilmesi açısından oldukça değerlidir. Önce oksijen maskesini annenin kullanması, sonra bebeğine takabilmesine yardımcı olacaktır.

Bunun için imkan varsa bu yeni yaşam döneminde bir destek almak faydalı olabilir. Yardım alınamıyorsa topraklanma egzersizleri yapmak, açık hava yürüyüşleri, doğada geçirilen vakitler, kendinize nazik davranmanız, dinlenme zamanlarınızın olabilmesi yardımcı olacaktır.

Regülasyon neden önemlidir ?

Regülasyon becerilerine sahip çocuklar, olumsuz yaşam deneyimleri karşısında daha güçlü kalabilirler. Evcil hayvan kaybı, bir aile üyesinin ölümü veya anne- baba boşanması gibi yaşamın bir parçası olarak ortaya çıkan zor ve stresli olayları daha iyi yönetebilirler.

Bir çocuğun kendini düzenlemeyi öğrenmesi gibi, konsantre olma, paylaşma ve sıra alma gibi becerileri de gelişir. Regülasyon arttığı zaman duygu durumunu düzenlemek için harcanan enerji de azalır ve enerji bedenin diğer sistemleri için de faydalı olur. Sindirim sistemi gelişir, bağışıklık sistemi sakinleşir ve inflamasyon azalır, duygusal hayat düzene girer.

Çocuğunuzun Regülasyonu kullanabilmek için mücadele edip etmediğini nasıl anlayabilirsiniz?

Regülasyonda zorluk çeken çocuklar, tepkilerini düzenlemekte güçlük çekerler; artan öfke nöbetleri, duygusal reaktif, kontrol ihtiyacı, dürtüsel davranışlar gösterirler. Kolayca sinirlenebilir veya aşırı uyumlu olabilirler. Disiplini sağlamak ve çocuğu kontrol etmek zordur. Aktiviteler arası geçişlerde zorlanmalar yaşanır, sosyal etkileşimler sırasında problemler yaşama (örn. çok yüksek sesle konuşmak, çok yakın durmak, başkalarına dokunmak)

Peki neler yapılabilir ?

Çocuğun duygularını düzenleyebilmesi için öncelikle sakinleşmiş olması, güvende hissetmesi önemlidir. Bunun için, fiziksel temasta bulunmak faydalı olacaktır. Sarılmak, hafifçe sallamak, küçük masajlar yapmak, sakin bir tonda konuşmak ve dokunmak rahatlatacaktır. Yine, sakinleşmesi için doğru nefes alma yöntemlerini kullanarak, belki bunu bir oyuna dönüştürerek, , nefes alıp vermeniz faydalı olacaktır. Duygularını ifade etmesine izin vermek ve duygularını tanımasına yardımcı olmak kıymetlidir. Ağladığı zaman “Bunda ağlayacak ne var.” Ya da “Tamam üzülme, ağlama” demek yerine kucaklayarak, sarılarak “Canın acıyor olmalı.” “Çok canın yandı.” “Çok üzgünsün.” gibi duygularını ona yansıtmak hem duyguları tanımasını sağlayacak hem anlaşıldığını hissettirecek hem de duygularını ifade etmesi için bir alan açılmış olacaktır. Birlikte nitelikli zaman geçirmek, ona özel vakit ayırdığınızı belirtmek önemlidir. Bir deniz kenarına ya da ormana gidebilirsiniz, Hareket etmek, temiz hava almak hem sizi hem bebeğinizi rahatlatacaktır ve bu rahatlama duygularını düzenlemesini kolaylaştıracaktır. Rutinler bebeklere konforlu ve güvende hissettirir, bu yüzden rutinler oluşturabilirsiniz.

Kaynaklar

1. Filliozat, I. (2016). Sabrımı zorluyorsun. Kuraldışı Yayıncılık.

2. Booth, P. B., & Jernberg, A. M. (2010). Theraplay 2. kitap, Theraplay’in spesifik uygulamaları. Gün Yayıcılık.

3. Ecirli, H., Ogelman, H.G. Beş-Altı Yaş Çocukları için Duygu Düzenleme Stratejileri Ölçeği’nin Geçerlik Güvenirlik Çalışması, Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, Denizli.