Gebelik Kolestazı: Belirtileri, Nedenleri Ve Tedavi Süreci

Gebelik kolestazı, hamilelikte safra akışının yavaşlaması sonucu ortaya çıkan ve özellikle yoğun kaşıntıyla kendini gösteren bir karaciğer rahatsızlığıdır.

• 17 Kasım 2025 yayımlanmıştır.
• Merve Melis tarafından yazılmıştır.

Gebelik kolestazı, hamileliğin özellikle son dönemlerinde ortaya çıkan ve şiddetli kaşıntıyla kendini gösteren bir karaciğer fonksiyon bozukluğudur. Tıpta intrahepatik gebelik kolestazı (İKP) veya obstetrik kolestaz olarak da bilinen bu durum, karaciğerin safra akışını yeterince sağlayamaması sonucu gelişir. Safra akışındaki yavaşlama, safranın karaciğerde ve ardından kan dolaşımında birikmesine yol açar. Safranın kanda yükselmesi hem anne adayında yoğun kaşıntıya hem de fetüste bazı risklere neden olabilir.

Hamileliğin ilerleyen haftalarında ortaya çıkan bu rahatsızlık, düzenli takip ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Bu nedenle gebelik kolestazı hakkında bilinçli olmak anne ve bebek sağlığı açısından büyük önem taşır.

Gebelik Kolestazı Nedir?

Gebelik kolestazı, karaciğerin safra üretiminde veya safra akışında yaşanan yavaşlama nedeniyle safra asitlerinin kandaki seviyesinin artmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Safra normalde yağların sindirilmesine yardımcı olur ve safra kesesinde depolanır. Ancak hamilelik sırasında hormon seviyelerinin yükselmesi, karaciğerin bu süreci düzenleme becerisini geçici olarak zayıflatabilir. Bu durum özellikle üçüncü trimesterde, yani gebeliğin 28. haftasından sonra daha sık görülür. Safra seviyeleri belirli bir noktaya yükseldiğinde, ilk ve en belirgin belirti olan şiddetli kaşıntı başlar.

Gebelik Kolestazı Neden Olur?

Gebelik kolestazının temel nedeni, artan östrojen ve progesteron hormonlarının karaciğer üzerindeki etkisidir. Bu hormonlar safra akışını yavaşlatabilir ve safra karaciğerde birikerek kana karışabilir. Diğer katkıda bulunan faktör ise genetik yatkınlık (ailede kolestaz öyküsü olması) olabilmektedir.

Gebelik Kolestazı Belirtileri

Gebelik kolestazının en yaygın ve ayırt edici belirtisi gece artan yoğun kaşıntıdır. Kaşıntı genellikle eller ve ayaklarda başlar, daha sonra tüm vücuda yayılabilir. Yoğun kaşıntıya rağmen döküntü ve kızarıklık olması beklenmez. Diğer gebelik kolestazı belirtileri ise şu şekildedir:

• Bulantı
• Koyu renkli idrar
• Soluk dışkı rengi
• İştah azalması
• Aşırı yorgunluk
• Sağ üst karın bölgesinde ağrı
• Sarılık (cilt ve gözlerde sararma)

Belirtiler genellikle 28. haftadan sonra başlasa da daha erken haftalarda da görülebilir.

Gebelik Kolestazı Nasıl Teşhis Edilir?

Hekim gebelik kolestazından şüphelenirse, teşhis etmek için genellikle karaciğer fonksiyon testleri ve serum safra asidi testi ister.  Gerekli durumlarda protrombin zamanı (kanın pıhtılaşma değerlendirmesi) ve karaciğer/safra kanallarını incelemek için ultrason isteyebilir. Tanı konduktan sonra ise gebelik boyunca safra seviyeleri düzenli olarak takip edilir.

Gebelik Kolestazı Anne ve Bebek İçin Riskli midir?

Gebelik kolestazı hem anne hem de bebek açısından bazı riskler taşıyabilir. Anne için olası riskler K vitamini emilim bozukluğu ve buna bağlı kanama riski, preeklampsi ve gebelik diyabetidir. Bebek için olası komplikasyonlar ise erken doğum, fetal sıkıntı, mekonyum aspirasyonu ve ölü doğumdur. Bu nedenle doktorlar gebelik kolestazı yaşayan anne adaylarını yakından takip ederler.

Gebelik Kolestazı Nasıl Tedavi Edilir?

1. İlaç kullanımı

• Safra asidi seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
• Karaciğer fonksiyonlarını destekleyebilir.
• Kaşıntıyı hafifletebilir.

2. Semptomları hafifletme yöntemleri

• Kaşıntı azaltıcı ilaçlar (doktor onayı ile)
• Sıcak banyo
• Bol ve yumuşak kıyafet giyme
• Dinlenme

3. Erken doğum planlaması

Eğer safra asidi seviyeleri düşmez veya risk artarsa, doktorunuz 37–38. haftalarda doğumu başlatmayı önerebilir. Bu karar bebeğin güvenliği açısından alınır. Böylesi bir tabloda doğumdan önce bebeğe akciğer gelişimi için steroid ve kanama riskini azaltmak için K vitamini takviyesi gibi bazı destekler verilebilir.

Gebelik Kolestazı ile Yaşayanlar İçin Beslenme Önerileri

Gebelik kolestazı için tek bir özel diyet yoktur. Ancak genel olarak dengeli beslenme; meyve, sebze, yağsız protein kaynakları tüketme ve aşırı yağlı yiyeceklerden kaçınma gibi öneriler doktor tarafından kişiye özel olarak yapılabilir.

Gebelik Kolestazı Ne Zaman Geçer?

Gebelik kolestazının en güzel tarafı, doğumdan birkaç gün sonra tamamen kaybolmasıdır. Safra seviyeleri normale döndüğünde tedavi sonlandırılır. Tekrar etme olasılığı gelecek gebeliklerde %60, şiddetli kolestaz geçmişi olanlarda %90’a kadar yükselebilir. Bu nedenle sonraki gebeliklerde erken takip önemlidir.

Gebelik Kolestazı Önlenebilir mi?

Gebelik kolestazı önlenebilir bir durum değildir. Ancak risk faktörleri bilinebilir ve erken teşhis için dikkatli olunabilir.

Gebelik kolestazı için risk faktörleri:

• Ailede kolestaz öyküsü
• Daha önce kolestaz geçirmiş olmak
• Çoğul gebelik (ikiz, üçüz vb.)
• Karaciğer hastalığı veya hepatit C
• Genetik safra metabolizması bozuklukları

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Aşağıdaki durumlarda derhal doktorunuza başvurmalısınız:

• Geçmeyen veya geceleri şiddetlenen kaşıntı
• Sarılık belirtileri
• Koyu renkli idrar, soluk dışkı

Sonuç olarak gebelik kolestazı, gebeliğin son dönemlerinde ortaya çıkan ve şiddetli kaşıntı ile kendini gösteren bir karaciğer rahatsızlığıdır. Anne ve bebek için riskleri bulunsa da erken teşhis ve düzenli takip ile güvenle yönetilebilir. Tedavi genellikle çeşitli ilaçlar ile desteklenir ve gerekirse erken doğum planlanabilir. Doğumdan kısa süre sonra durum tamamen ortadan kalkar ve anne sağlığı normale döner.

Hamileliğiniz sırasında yoğun kaşıntı veya sarılık belirtileri fark ederseniz, mutlaka doktora başvurmalısınız. Doğru takip ve tedavi ile hem siz hem de bebeğiniz için güvenli bir süreç mümkündür.

Bu içeriğimiz de ilginizi çekebilir:

Hamilelikte Kaşıntı Neden Olur, Nasıl Geçer?

Kaynak: 1