Teknolojiyle Gelen Problem: Çocuklarda Doğa Eksikliği Sendromu Nedir?

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkan doğa eksikliği sendromu nedir?

• 31 Temmuz 2025 yayımlanmıştır.
• Merve Melis tarafından yazılmıştır.

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, çocukların oyun anlayışları da değişti. Önceden çocuklar sokaklarda çeşitli oyunlar oynar, hem sosyal hem de zihinsel becerilerini geliştirirlerdi. Nitekim günümüzde, oyunların ve sosyalleşmenin yerini tabletler ve bilgisayarlar aldı. Pek çok aile çocuklarının tablet başından kalkmasından şikayetçi. 

Oysa çocuklarla yapılacak birçok farklı etkinlik bulunuyor. Özellikle doğada çocuklarla vakit geçirmek büyük önem taşıyor. Çocukların doğa ile iletişimi azaldıkça, gerek fiziksel gerekse ruhsal sağlık problemleri ortaya çıkabiliyor, örneğin çocuklarda doğa eksikliği sendromu görülebiliyor.  Peki doğa eksikliği sendromu nedir, belirtileri nelerdir, nasıl önlenebilir?  Doğa eksikliği sendromu ile ilgili ebeveynlerin bilmesi gereken her şeyi araştırdık.

Doğa Eksikliği Sendromu nedir?

Doğa Eksikliği Bozukluğu, Richard Louv’un 2005 yılında yazdığı Doğadaki Son Çocuk (Last Child in the Woods) isimli kitabında geçen; insanların, özellikle de çocukların doğada daha az zaman geçirmelerinin çok çeşitli davranış problemlerine yol açtığına dair bir hipotezi işaret ediyor. Şehirleşmeyle birlikte kentlerde oyun alanları özellikle yeşil alanlar azaldı. Bunun üzerine teknolojinin gelişmesi ise çocukları bilgisayarlara ya da tabletlere bağımlı hale getirdi. Öyle ki pek çok çocuk bitkileri, böcekleri, doğayı yalnızca internet üzerinden görebiliyor. Çocuklar, zamanlarının çoğunu kapalı mekanlarda, elektronik aletlerle geçiriyorlar. Bu da çocukların sosyal ve zihinsel gelişimini etkiliyor. Amerikalı araştırmacı yazar Richard Louv bu olguyu “doğa eksikliği sendromu” (nature deficit disorder) olarak tanımlıyor.

Doğa Eksikliği Sendromunun belirtileri nelerdir?

Çocukların doğayla temas edememesi ve sürekli kapalı mekanlarda vakit geçirip, sosyalleşememesi ve teknoloji bağımlılığı; obezite, hiper, hiperaktivite, kaygı bozuklukları, depresyon, uyum sorunları, şiddet eğilimleri gibi pek çok şeyi tetikliyor. Doğa eksikliği belirtileri arasında; çocukların sürekli olarak tabletle vakit geçirmesi, sosyal bozukluklar, şiddet eğilimi, öfke gibi belirtiler bulunuyor.

Doğa Eksikliğinin çocuklar üzerindeki etkisi nasıl?

Yapılan araştırmalarda,  şehirlerde yaşayan çocukların köylerde yaşayan çocuklara oranla, kaygı bozukluğu, dikkat eksikliği, anksiyete gibi sorunları daha sık yaşadığı görüldü. şehirlerin karmaşası ve gürültüsü özellikle büyüme çağındaki çocukları strese sokabiliyor. Çocuklar sosyalleşirken tedirgin oluyor, güvensiz hissediyor. öte yandan araştırmada yer alan bilgilere göre, şehirlerde yaşayan çocukların depresyon ve diğer mental rahatsızlıklara yakalanma olasılığı daha yüksek. Çünkü, şehirde yaşayan çocukların günlük yaşantısında dikkatini dağıtan, odaklanmasında sorun yaşatan ve çocuklarda kaygı oluşturan pek çok neden var.

Araştırmalara ve gözlemlere göre doğayla temas halinde olan çocukların duygusal zekaları daha yüksek. Ayrıca, bağışıklık sistemleri de daha güçlü oluyor. Dolayısıyla yaşamın getirdiği zorluklara rağmen yaşama çok daha güçlü tutunabiliyor.

Bu sorun nasıl önlenebilir?

Ebeveynleri bu sorunu önlemek konusunda büyük sorumluluk düşüyor. Öncelikle çocuğunuzun internet bağımlısı olup olmadığını anlamanız gerekiyor. İnternet bağımlılığı da doğa eksikliği kaynaklı problemlerden biri.  Bunu önlemek için çocuklarınızın internette geçirdiği süreyi kontrol altına almalısınız. Onunla oyunlar oynayarak ve sosyalleşmesini teşvik ederek olası problemlerin önüne geçebilirsiniz.

Öte yandan, çocukların sosyalleşmesi için hafta sonları AVM ya da kapalı oyun alanları yerine doğa içinde bulunan mekanları tercih edebilirsiniz. Bu şekilde çocuklarla aile arasındaki bağ güçlenir. Sosyalleşme ve doğayla iç içe olmak, çocukların sosyal ve ruhsal gelişimine katkı sağlar.