Psikolog Zeynep Canbaş Yazdı: Çocuk Gelişiminde Babanın Rolü

Çocuk gelişiminde genellikle annenin öneminden bahsedilir ve anne - çocuk ilişkisi üzerinde durulur. Çocuğun gözünden baba kimdir ve çocuğun yaşamında babanın rolü nedir sorularına Psikolog Zeynep Canbaş yanıt verdi.

• 31 Temmuz 2025 yayımlanmıştır.
• pskzeynepcanbas tarafından yazılmıştır.

Derler ki anneler anne olduklarını bebek ilk rahme düştüğü andan itibaren hissederler. Babalar ise baba olduklarını bebeklerini kucaklarına aldıkları ilk an fark ederler. Hamilelik boyunca anne bebeğiyle tamamen ilişki kursa da baba henüz yalnızca dışarıdan duygusal destek vermektedir. Annenin yaşadığı tüm fizyolojik ve psikolojik değişimlerden baba da etkilenir. Annelik içgüdüsü sebebiyle annelik duygusunun üstünde çok durulurken babalık duygusundan pek söz edilmez. Anne – çocuk ilişkisinin daha önemli olduğu varsayılır ancak öyle değildir. Çocuk yalnızca annesi ile değil babası ile de bağ kurar.  Baba çocuğun yaşamında oldukça önemli bir role sahiptir. Çocuğun tüm yaşamı boyunca baba etkin bir rol oynamaktadır.

Çocuk Gelişiminde Babanın Rolü Nedir?

Baba Olmak...

Öncelikle belirtelim ki anne olmak ne kadar bambaşka bir duyguysa baba olmak da erkekler için öyledir. Geçmiş zamanlarda babanın biraz daha duygularını gizleyen, çok fazla göstermeyen, sevgisini dile pek getirmeyen bir rolü vardı. Ancak şimdilerde herkes gibi babalar da bilinçlenmeye başladı.  Çok şükür ki “Erkek adam ağlamaz. “ ile başlayan toplumsal kalıplar çocuğunun doğumuna eşiyle birlikte girmeye ve gözyaşlarını tutamamaya evrildi. Babalar çocukları olduklarında annelere nazaran ne yapacaklarını daha bilmez halde oluyorlar. Bebeğini nasıl tutacağını, nasıl seveceğini bilemeyebiliyorlar. Kendi babası tarafından sevildiğini hissetmemiş, ilgi görmemiş erkekler baba olduklarında afallayabiliyor. Baba, çocuğu olduğunda kendi babasına yönelik duyguları varsa onlar ortaya çıkabiliyor. Çocuk sahibi olmanın erkeği olgunlaştırdığı ise bir gerçek.

Baba adaylarına bebek bakımıyla ilgili 5 özel tavsiye!

Baba Olmaya Hazırlanmak

Bebek sahibi olmak isteyen kadınlara birçok önerilerde bulunulur. Kadınların sağlıklı beslenmesi gerektiği, stresten uzak durması gerektiği, sağlığına dikkat etmesi gerektiği söylenir. Ancak bu durum yalnızca kadınlar için değil erkekler için de geçerlidir. Baba olmak isteyen erkeklerin de özellikle bebek sahibi olmadan önceki altı ay sağlığına dikkat etmesi gerekir. Çocuk sahibi olacağını öğrenen babalar farklı tepkiler verebilir. Kimisi çok sevinip havalara uçabilirken kimisi ailesini nasıl geçindireceği gibi konularda endişe duyabilir. Kimi erkek kendini baba olmaya hazır hissetmeyebilir. Her şeyde olduğu gibi babalık da öğrenilebilir.

Babanın Çocukla İletişimi Nasıl Olmalıdır?

Bizim toplumumuzda genelde babalar çocuklarıyla anneler üstünden iletişim kuruyor. Halbuki asıl olan babanın çocukla doğrudan iletişim kurmasıdır. Ailede annenin rolü başka, babanın rolü başkadır. İkisini karıştırmamak gerekir. Baba aile içinde aktif rol aldığında çocuk da onunla doğrudan iletişime geçer. Özellikle oyun oynarken babanın da çocuğun oyununa katılması önemlidir. Çocukla baba anne olmadan yalnız başlarına da oyun oynayabilmelidir. Anne bebeğiyle iletişime geçerken çok fazla yineleme yapar. Babaların ise çocukla göz göze gelme, yüz hareketleriyle daha fazla ilgilenme eğilimi vardır. Babalar konuşurken daha çok tepki vererek iletişim kurarken anneler ise dokunsal olarak iletişime geçer.

Baba çok yoğun çalışıyor olabilir ancak mutlaka çocuğuna zaman ayırmalıdır. Haftanın altı günü çalışıyorsa bile mutlaka bir gününü çocuğuna ayırmalıdır. Yoğun çalıştığı için bazı babalar çocuklarına yeterince vakit ayıramadığı için yetersiz hissedebilir. Buradaki anahtar kelime ise kaliteli vakit geçirmek. Kaliteli vakit geçirmek o anı sadece çocuğa ayırmak, çocuğa odaklanmak demektir. Örneğin oyun oynarken baştan savmamak, başka bir şeyle ilgilenmemek gerekir. Baba çocuğu kendi ilgi alanına çekmemelidir. Çocuğun isteklerine ve ihtiyaçlarına öncelik vermelidir.

Çocuğun Gözünde Baba Kimdir?

Baba çocuk için otorite konumundadır. Baba çocuğun gözünde kural koyucudur. Baba kuralları net koymazsa çocuğun gözünde güçlü konumundan düşer. Baba çocuğu cesaretlendirir, dışa dönük olmasında yardımcı olur. Anne daha koruyucu bir rol üstlenirken baba çocuğun bağımsızlaşmasına olanak sağlar. Baba ile güvenli bağlanma gerçekleştirmiş bebekler dış dünyayla, yabancılarla daha kolay iletişim kurar. Çocukların gözünde babaları adeta bir süper kahraman gibidir. Babanın çocuğu okula bırakması, okuldan alması, veli toplantısına katılması, önemli günlerinde çocuğun yanında olması çocuğu güçlü ve güvende hissettirir. Baba geleceğin tasarlanmasında çocuk için ilham kaynağıdır.

Baba ile Çocuk Arasındaki İlişki

Baba çocukta sorun çözme becerisinin gelişmesine de yardımcı olur. Çocuk karar verirken “Babam olsaydı ne yapardı?” diye düşünür. Özellikle 4-5 yaşlarında babanın ailede etkin olması önemlidir.  Halk arasında kız çocuğunun babanın yaşam enerjisi olduğu söylenir. Kız çocuğunun karşı cinsle ilk ilişkisi babayla olur. Çocuk babasıyla iletişiminde karşı cinsin dünyasını tanır ve anlamlandırır. Kız çocuğu babasından görmek istediği koşulsuz kabulü, onaylanma ve beğenilme ihtiyacını alamadığında bunu başkalarında arar. Bebekler doğduktan sonra anne babanın davranışlarını içselleştirerek zihinde temsil oluştururlar. Genelde çocuklar yetişkin olduklarında anne babalarına benzer bireylerle ilişki kurma eğilimindedir. Çünkü aşina oldukları duyguları ararlar.

Babanın Yokluğu ve Babanın Duygusal Yokluğu

Babanın çocuğun gelişimindeki ve hayat boyu olan önemi aşikar. Babanın yitiminde, işlevsiz olduğu durumlarda çocuk baba yerine koyabileceği bir figür arar. Bu kişi ailedeki dayı, amca, abi veya bir erkek öğretmen olabilir. Hem annelik hem babalık yapmaya çalışan anneler vardır ve bunun ne kadar zor bir durum olduğunu bilirler. Mecbur olunca anne, babanın rolünü üstlenmeye çalışabilir ancak çocuk babanın duygusal yokluğunu annenin tüm çabalarına rağmen hissedebilir. Bu yüzden babanın olmadığı durumlarda baba yerine ikame bir figür olması önemlidir. Babanın fiziksel olarak olması ancak duygusal açıdan yokluğu, silik bir rol üstlenmesi de probleme yol açabilir. Yaklaşık yirmi yaşa kadar baba figürü yok ise birey çoktan yerine başkasını koymuştur. Genelde erkek çocuklarda bu yaşça büyük bir abi olarak karşımıza çıkar. Erkek çocukta babanın yokluğu agresif davranışlara neden olabilir. Babasından beklediği kabulü, şefkati göremeyen kız çocukta ise erkeklere yönelik güven problemi olabilir veya sığınabileceği bir liman arar.

Sevgili Babalar

“Baba çınar ağacı gibidir, meyvesi olmasa da gölgesi yeter.” diye bir söz vardır. Çocuğunuz için atfettiğiniz anlam da çocuğunuzun gelişimindeki öneminiz zannettiğinizden çok daha fazla. Çocuğunuzun beklentilerini, ihtiyaçlarını görmezden gelmeyin. Çocuğunuza sevginizi ve ilginizi göstermekten lütfen çekinmeyin. Çocuklar rol model alarak büyürler. Tüm babalar çocuklarının gözünde kahramandır. Çocukların sınırları ebeveynlerinin sınırlarıdır. Eşinizle bir gün ayrılsanız bile babalık rolünüz ömür boyu devam eder. Eş olmak ile baba olmayı birbirine karıştırmayın. Çocuğunuzla kaliteli vakit geçirmeye ve iletişim kurmaya özen gösterin.