"bebeğim Ne Zaman Konuşacak?"

Çocuk gelişimi uzmanı Ebru Çam, bebeklerde dil gelişimi ve konuşma dönemiyle ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.

• 31 Temmuz 2025 yayımlanmıştır.
• Uzm. Ebru Çam tarafından yazılmıştır.

Çocukta dil gelişimi belirli dönemlerden geçerek oluşur. Dil gelişimi bireysel farklılıklar gösterse de her çocuğun dil gelişiminde dönemler aynıdır. Dilin öğrenilmesi taklit ve model alma yoluyla gelişir. Çocuk çevresini gözlemler , kendisine yakın gördüğü kişileri model alır ve kendi sesini onların sesine benzetir. Böylelikle dil çocuğun taklit etmesi , anne babanın pekiştirmesi ve geri bildirim vermesi ile kazanılır. Çocuk gelişimi uzmanı Ebru Çam, bebeklerde dil gelişimi ve konuşma dönemi  ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.

ÇOCUKLARDA DİL GELİŞİMİ DÖNEMLERİ

KONUŞMA ÖNCESİ DÖNEM

Çocuklarda konuşma öncesi dönem yenidoğandan başlayıp -9. aya kadar süregelen ve her çocuğun zamanlamasında farklılık gösterse de aynı aşamalardan geçtiği dönemlerdir. Yenidoğan döneminde bebeklerin çevresiyle ilk iletişim kurma aracı ağlamadır.0-6 hafta arasında ve özellikle 4. haftadan itibaren ortaya çıkan ağlamalar bebeğin açlığını, kızgınlığını ağlayarak ifade etmesidir . Bu dönemde bebeğe bakım veren kişi  ağlama sesinin farklılığına göre ağlamanın nedenini anlayabilir.

6.hafta -3 Ay itibariyle agulama dönemiyle birlikte bebekler bilinçli olmayan sesler çıkarırlar. Bu dönemde bebekler artık çevreden gelen seslere duyarlı haline gelirler ve başkalarının konuşmalarını dinlerler.

En kritik dönem; Konuşma öncesi dönemde en kritik dönemlerden biri de mırıldanma dönemidir. Bebekler bu dönemde ba-ba, ma-ma gibi tekrarlama yaparlar. Mırıldanmalar erken konuşma için önemli olmakla birlikte mırıldanmanın tekrarı döneminin görülmemesi zihinsel gerilik, işitme kaybı ve dil problemlerinin bir belirtisi olabilir.

KONUŞMA DÖNEMİ

Konuşma dönemi  9-12 ay döneminde ses -sözcük dönemi ile başlar. Çocuk bu dönemde bulunduğu toplumun ses yapısına uygun sesleri çıkartmaya başlar. Anlamdan yoksun bu konuşma 12 aydan sonra artık tek sözcüklü anlamlı sözcüklere dönüşür. Çocuklar genelde günlük yaşamda sıklıkla karşılaştığı ''ver , al , git  , at '' gibi sözcükleri kullanırlar. 18 . ay ve 24 ay da bebek artık sözcüklerin birbiriyle olan ilişkisini kavrar. İlk cümleler genellikler isim ve fiillerin birleşmesiyle oluşur. '' Anne geldi '' gibi sadece özne ve fiil vardır.
 

Bu dönemde bireysel farklılıklar söz konusu olmakla birlikte bebeklerin sözcük dağarcığı genellikle 50-100 kelime arasında değişmektedir.

Ne zaman endişelenmelisiniz?

Her çocuk kendi hızında gelişir, ancak akılda tutulması gereken bazı parametreler vardır. Bebeğiniz 4-5 aylık dönemden itibaren seslere veya kelimelere tepki vermeli ,sesin geldiği yöne doğru başını çevirmelidir .Eğer bu olmuyorsa , 12 aylık olduğu hâlde jest ve mimik yapmıyor, bazı şeyleri göstermiyor , 'bay bay, mama, baba'  gibi kelimeler kullanmıyorsa onu bir uzmana götürmelisiniz.

Akılda tutulması gereken bir başka husus, 18. aya gelmiş olan çocuğunuzun  jestleri kullanmayı tercih etmesidir. Çocuğun ses üretmemesi nedenlerini bilmek ve buna göre tedbir alarak endişe verici bu durumu ortadan kaldırmak gereklidir . 2 yaşına gelen çocuğunuz, kelimeler ve ifadeler üretemiyorsa veya sesleri tekrarlayamıyor ya da iletişim kurmak için dil kullanamıyorsa, bir uzmana danışmalısınız.

Çocuklarda dil gelişimini desteklemek için neler yapılabilir?

-İlk hece ve sesleri çıkartmaya başladığında söylediği sesleri tekrarlamak,
-Yaşına uygun şarkılar, tekerlemeler söylemek,
-Çeşitli parmak oyunları  ile konuşmasına fırsat vermek,
-Onlara  yaşlarına uygun hikayeler anlatmak- okumak,
-Kitapların resimleriyle ilgili sorular sormak ve resimleri anlatmasını istemek,
-Onunla sık sık onun konuşmasına fırsat vererek sohbet etmek.

Çocuğun konuşmalarına yetişkinlerin sözel tepkileri çocuk açısından önemlidir. Çocuklar konuşmalarına yanıt aldıkça kendilerine olan güvenleri artar ve daha fazla cesaretlendirir.

Genel geçer bu kurallar ışığında şunu belirtmek isterim ki , her çocuk özeldir ve kendine has durumlarıyla bütüncül bir bakış açısında değerlendirmek gerekir. 2 yaşına gelmiş ama konuşmak yerine jestleri kullanan çocuğa diğer şartları göz ardı ederek  gelişim geriliği var demek yanlıştır.Çocuğun içinde bulunduğu sosyo - ekonomik durumlar, anne-baba -aile ilişkisi ,çocuğun deneyimlemiş olduğu davranış kalıpları göz ardı edilmemeli ,bir uzmanın görüşleri alarak çocuk değerlendirilmelidir.