Ebeveynlik Tutumları Ve Bebekler Üzerindeki Etkileri

Ebeveynlerin bebeklerine karşı otoriter ve hoş görülü tutumları, ileriki yaşlarda onların kendine güvenen, yeteneklerinin farkında olan bir birey olmasını sağlar. Tam tersi tutumlar ise, onların güvensiz, topluma uyum sağlamada güçlüğe neden olan davranış bozukluklarının görülmesine zemin hazırlamaktadır.

• 31 Temmuz 2025 yayımlanmıştır.
• Merve Melis tarafından yazılmıştır.

Bebeklerin ileri yaşlarda kişilik özelliklerinin belirlenmesi, sorun çözme becerilerinin gelişmesi ve çevresiyle olan etkileşiminde, anne ve babaların etkileri büyük öneme sahiptir. Bebekler, çocukluk yaşlarına geçtiklerinde anne ve babalarının tutumlarını taklit ederek, davranış yetilerini geliştirirler. Bebeğe karşı gösterilen ebeveyn tutumları onların hayatlarında öz güveni yüksek, bağımsız ve kendi ayakları üstünde duran bir birey olmalarında etkili rol oynarlar.

Ebeveynlerin Tutum Modelleri

Bebeğin doğumundan yaşamının pek çok evresine kadar anne ve baba onun hayatında önemli bir rol oynar. Bebeklerinin temel ihtiyaçlarını karşılayan anne babanın üstlerine düşen görevler hemen sona ermez. Bebekleri büyürken ona gösterdikleri davranış biçimleri bebeğin ruhsal gelişimi ve sosyalleşmesi açısından önem taşır. Uzmanlar anne babaların bebeklerine /çocuklarına karşı davranış şekilleriyle ilgili tutum modelleri sınıflandırması yapmışlardır. Buna göre anne ve babalar şu modellere ayrılır;

• Demokratik anne ve baba tutumu
• Aşarı koruyucu anne ve baba tutumu
• Aşırı baskıcı anne ve baba tutumu
• Çok merkezli tutum
• İlgisiz ve kayıtsız tutum
• Dengesiz kararsız tutum
• Güven verici destekleyici ve hoşgörülü tutum

Demokratik tutumlu anne babalar

Bebeğinin /çocuğunun temel ihtiyaçlarını karşılamasının yanı sıra onlara sevgi de gösterirler. Bu tutumu benimseyen ailede çocuğa eşit koşullar sağlanır ve kararlar alınırken çocuğun fikri sorulur. Demokratik ailede katı kurallar olmaz, bazı sınır ve prensipler vardır. Başarılar ödüllendirilirken, başarısızlıklar cezalandırılmaz. Bu  ortamda yetişen çocuklar; bağımsız, rahat, girişimci, sorumluluk alabilen, kendisini ifade edebilen temel güven duygusu gelişmiş çocuklar olarak yetişirler.  

Aşırı Koruyucu tutumlu anne babalar

Bebeklerine aşırı koruyucu tutum sergileyen anne babalar, bebeklerine müdahaleci bir yaklaşım sergilerler. Bebeğin anne babalar tarafından engellenmesi, onun kendisini tanımasına ve geliştirmesine fırsat vermez. Anne babaya bağımlı olan çocuk, tek başına hareket etmekten korkar. Bu durum genellikle anne çocuk arasında görülmektedir. Bu tür davranışlar sergileyen aile ortamında bebeğin ileri yaşlarda bağımsız davranma, yeteneklerini açığa çıkarma sorunları yaşanmaktadır.  

Aşırı baskıcı tutumlu anne ve babalar

Bebelik çağındaki çocuklarına aşırı baskıcı davranan ebeveynler, çocuğun kişiliğini hiçe sayarlar ve çocuğun kendilerine itaat etmediği durumlarda çocuğa fiziksel şiddet uygularlar, baskı gösterir, suçlar ya da cezalandırırlar. Yapılan araştırmalar sonrasında aşırı baskı ve disiplin ortamında büyüyen bebeklerin kendilerine güvenlerinin olamadığı kanıtlanmıştır.

Çocuk merkezli tutumlu anne babalar

Bebeklik çağından itibaren çocuklarının her dediğini yapan, çocuk merkezli tutum sergileyen anne babalar, çocuğuna boyun eğip, onun egemenliğini kabul ederler. Her istediği olan çocuklar büyüdüklerinde özellikle okul gibi ortamlarda uyum konusunda güçlük yaşar ve kurallar karşısında zorlanırlar.     

İlgisiz ve kayıtsız tutumlu anne babalar

  Bu modele uyan anne babalar ise, bebekte dışlanmışlık ve yalnızlık hissi uyandırırlar. Bu hisse sahip bebeklerde saldırganlık eğilimi gözlenir.

Dengesiz ve kararsız tutumlu anne ve babalar

Bebeğe olan davranışlarında tutarsız davranan anne babalar, birinin “evet” dediğine diğerinin “hayır” demesi gibi durumlarda ortaya çıkar. Ebeveynden birinin koyduğu kuralı diğer ebeveyn bozar ve bebeğin yanında çatışma yaşanır. Bu durum bebek de iç çatışmaların gelişmesine neden olur.   

Güven verici, destekleyici, hoşgörülü tutumlu anne ve babalar

Anne ve babanın bebeğini destekleyici ve onun isteklerini gerçekleştirmesine fırsat vermesi, bunun yanında bazı şeylerinde kısıtlanması anlamına gelmektedir. Ebeveynlerin hoşgörülü tutumu bebeklerin ileri ki yaşlarda kendine güvenen bir birey olmasına yardım eder. Sevgi ve hoşgörünün olduğu bir ortamda büyüyen bebekler yeteneklerinin farkına varır, kendilerini  geliştirirler ve dengeli, hazır, mutlu ve arkadaş canlısı bir karaktere sahip olurlar.